BIP > Komunikat

Piecza zastępcza

Od 1 stycznia 2012 r. obowiązuje ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Tj. Dz. U. 2015 poz.332)  która porządkuje i reguluje kwestie związane z pomocą dziecku i rodzinie przez państwo i samorządy.

Nowy system ma za zadanie wzmocnić wsparcie dysfunkcyjnej rodziny biologicznej dziecka, przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, a w konsekwencji w przyszłości ograniczyć liczbę dzieci umieszczanych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych.

Pomoc dotyczyć ma również rodzin, które sprawują pieczę zastępczą nad dziećmi, pozbawionymi opieki rodzicielskiej.



System pieczy zastępczej to zespół osób, instytucji i działań mających na celu zapewnienie czasowej opieki i wychowania dzieciom w przypadkach niemożności sprawowania opieki
i wychowania przez rodziców, a obowiązek wspierania rodziny przeżywającej trudności
w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych oraz organizacji pieczy zastępczej,
w zakresie ustalonym ustawą, spoczywa na jednostkach samorządu terytorialnego oraz na organach administracji rządowej.

Na gminy nałożone zostały nowe zadania:

Zadania własne takie jak:

  1)   opracowanie i realizacja 3-letnich gminnych programów wspierania rodziny;

  2)   tworzenie możliwości podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny;

  3)   tworzenie oraz rozwój systemu opieki nad dzieckiem, w tym placówek wsparcia
        dziennego, oraz praca z rodziną przeżywającą trudności w wypełnianiu funkcji
        opiekuńczo-wychowawczych przez:

              a)  zapewnienie rodzinie przeżywającej trudności wsparcia i pomocy asystenta rodziny
             oraz dostępu do specjalistycznego poradnictwa,

              b)  organizowanie szkoleń i tworzenie warunków do działania rodzin wspierających,

              c)  prowadzenie placówek wsparcia dziennego oraz zapewnienie w nich miejsc dla

                   dzieci;

  4)   finansowanie:

              a)  kosztów szkoleń dla rodzin wspierających,

              b)  podnoszenia kwalifikacji przez asystentów rodziny,

              c)  kosztów związanych z udzielaniem pomocy, o której mowa w art. 29 ust. 2 ustawy,

                   ponoszonych przez rodziny wspierające;

  5)   współfinansowanie pobytu dziecka w rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka,

        placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej

        lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym;

  6)   sporządzanie sprawozdań rzeczowo-finansowych z zakresu wspierania rodziny oraz

        przekazywanie ich właściwemu wojewodzie,

  7)   prowadzenie monitoringu sytuacji dziecka z rodziny zagrożonej kryzysem lub

        przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczej,

        zamieszkałego na terenie gminy;

  8)   przekazywanie do biura informacji gospodarczej informacji, o której mowa w art. 193 ust. 8.

Zadania zlecone polegające na:

wykonywaniu zadań wynikających z rządowych programów z zakresu wspierania rodziny.

WSPIERANIE RODZINY I PRACA Z RODZINĄ

Wspieranie rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych to zespół planowych działań mających na celu przywrócenie rodzinie zdolności do wypełniania tych funkcji.

Rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych zapewniane jest wsparcie, które polega w szczególności na:

  1)   analizie sytuacji rodziny i środowiska rodzinnego oraz przyczyn kryzysu w rodzinie;

  2)   wzmocnieniu roli i funkcji rodziny;

  3)   rozwijaniu umiejętności opiekuńczo-wychowawczych rodziny;

  4)   podniesieniu świadomości w zakresie planowania oraz funkcjonowania rodziny;

  5)   pomocy w integracji rodziny;

  6)   przeciwdziałaniu marginalizacji i degradacji społecznej rodziny;

  7)   dążeniu do reintegracji rodziny.

Wspieranie rodziny jest prowadzone w formie:

  1)   pracy z rodziną;

  2)   pomocy w opiece i wychowaniu dziecka.

Wspieranie rodziny jest prowadzone za jej zgodą i aktywnym udziałem,  z uwzględnieniem zasobów własnych oraz źródeł wsparcia zewnętrznego.

Praca z rodziną jest prowadzona w szczególności w formie:

  1)   konsultacji i poradnictwa specjalistycznego;

  2)   terapii i mediacji;

  3)   usług dla rodzin z dziećmi, w tym usług opiekuńczych i specjalistycznych;

  4)   pomocy prawnej, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego;

  5)   organizowania dla rodzin spotkań, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz

        zapobieganie izolacji, zwanych dalej "grupami wsparcia" lub "grupami

        samopomocowymi".

Praca z rodziną jest prowadzona także w przypadku czasowego umieszczenia dziecka poza rodziną.

Rodzina może otrzymać wsparcie przez działania:



  1)   instytucji i podmiotów działających na rzecz dziecka i rodziny;

  2)   placówek wsparcia dziennego;

  3)   rodzin wspierających.

Placówka wsparcia dziennego

W celu wsparcia rodziny dziecko może zostać objęte opieką i wychowaniem
w placówce wsparcia dziennego. Placówkę wsparcia dziennego prowadzi gmina, podmiot, któremu gmina zleciła realizację tego zadania lub podmiot, który uzyskał zezwolenie wójta (art. 18 ustawy). Jednocześnie należy pamiętać, iż zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy placówka wsparcia dziennego jest jednostką organizacyjną wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej.

Placówka wsparcia dziennego współpracuje z rodzicami lub opiekunami dziecka,
a także z placówkami oświatowymi i podmiotami leczniczymi. Pobyt dziecka w placówce wsparcia dziennego jest nieodpłatny. Pobyt dziecka w placówce wsparcia dziennego jest dobrowolny, chyba że do placówki skieruje sąd.

Rodzina wspierająca

W celu wspierania rodziny przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych rodzina może zostać objęta pomocą rodziny wspierającej (art. 29 ustawy). Rodzina wspierająca, przy współpracy asystenta rodziny, pomaga rodzinie przeżywającej trudności w opiece i wychowaniu dziecka, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz kształtowaniu i wypełnianiu podstawowych ról społecznych.

Pełnienie funkcji rodziny wspierającej może być powierzone osobom z bezpośredniego otoczenia dziecka.



W przypadku gdy ośrodek pomocy społecznej poweźmie informację o rodzinie przeżywającej trudności w wypełnianiu funkcji opiekuńczo-wychowawczych, pracownik socjalny przeprowadza w tej rodzinie wywiad środowiskowy, na zasadach określonych w ustawie. z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Tj. Dz. U. z 2015 poz. 163 z późn. zm.⁴⁾).

Po dokonaniu analizy sytuacji rodziny, pracownik socjalny przeprowadzający wywiad środowiskowy wnioskuje do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przydzielenie rodzinie asystenta rodziny.

ASYSTENT RODZINY

Rola asystenta rodziny polega na wzmożonej pracy z rodziną w celu niwelowania jej słabych punktów, nauczeniu jej zachowań, czynności- niejednokrotnie podstawowych- tak, aby możliwe było zbudowanie bądź odbudowanie normalnego funkcjonowania rodziny,
a pozostawienie w niej dziecka nie zagrażało jego rozwojowi.

Asystenta rodziny zatrudnia kierownik jednostki organizacyjnej gminy, która organizuje pracę z rodziną, lub podmiot, któremu gmina na podstawie art. 190 zleciła organizację pracy z rodziną.

Asystent rodziny prowadzi pracę z rodziną w miejscu jej zamieszkania lub w miejscu wskazanym przez rodzinę.

Do zadań asystenta rodziny należy w szczególności:

  1)   opracowanie i realizacja planu pracy z rodziną we współpracy z członkami rodziny
        i w konsultacji z pracownikiem socjalnym, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy

  2)   opracowanie, we współpracy z członkami rodziny i koordynatorem rodzinnej pieczy

         zastępczej, planu pracy z rodziną, który jest skoordynowany z planem pomocy dziecku

         umieszczonemu w pieczy zastępczej;

  3)   udzielanie pomocy rodzinom w poprawie ich sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu

        umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego;

  4)   udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów socjalnych;

  5)   udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów psychologicznych;

  6)   udzielanie pomocy rodzinom w rozwiązywaniu problemów wychowawczych z dziećmi;

  7)   wspieranie aktywności społecznej rodzin;

  8)   motywowanie członków rodzin do podnoszenia kwalifikacji zawodowych;

  9)   udzielanie pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymywaniu pracy zarobkowej;

  10) motywowanie do udziału w zajęciach grupowych dla rodziców, mających na celu

        kształtowanie prawidłowych wzorców rodzicielskich i umiejętności psychospołecznych;

  11)  udzielanie wsparcia dzieciom, w szczególności poprzez udział w zajęciach

         psychoedukacyjnych;

  12)  podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia

         bezpieczeństwa dzieci i rodzin;

  13)  prowadzenie indywidualnych konsultacji wychowawczych dla rodziców i dzieci;

  14)  prowadzenie dokumentacji dotyczącej pracy z rodziną;

  15)  dokonywanie okresowej oceny sytuacji rodziny, nie rzadziej niż co pół roku, i

         przekazywanie tej oceny podmiotowi, o którym mowa w art. 17 ust. 1;

  16)  monitorowanie funkcjonowania rodziny po zakończeniu pracy z rodziną;

  17)  sporządzanie, na wniosek sądu, opinii o rodzinie i jej członkach;

  18)  współpraca z jednostkami administracji rządowej i samorządowej, właściwymi

         organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami i osobami specjalizującymi się

         w działaniach na rzecz dziecka i rodziny;

  19)  współpraca z zespołem interdyscyplinarnym lub grupą roboczą, o których mowa w art.

         9a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr

         180, poz. 1493, z 2009 r. Nr 206, poz. 1589 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 146 i Nr 125, poz.

         842), lub innymi podmiotami, których pomoc przy wykonywaniu zadań uzna za

         niezbędną.

Liczba rodzin, z którymi jeden asystent rodziny może w tym samym czasie prowadzić pracę, jest uzależniona od stopnia trudności wykonywanych zadań, jednak nie może przekroczyć 20.

FORMY PIECZY ZASTĘPCZEJ

1.Formami rodzinnej pieczy zastępczej są:

     1)   rodzina zastępcza:

a.       spokrewniona, tworzona przez małżonków lub osoby, niepozostające w związku  małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,

b.      niezawodowa, tworzona przez małżonków lub osoby, niepozostające w związku
małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy
zastępczej, niebędącymi wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,

c.       zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i

zawodowa specjalistyczna; tworzona przez małżonków lub osoby, niepozostające w związku
małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy
zastępczej, niebędącymi wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,

    2)   rodzinny dom dziecka.

2. Rodziny zastępcze oraz rodzinne domy dziecka, na ich wniosek, są wspierane przez rodziny pomocowe, na zasadach określonych w art. 73-75 ustawy.

Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę
i wychowanie, w szczególności:

  1)   traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;

  2)   zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;

  3)   zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;

  4)   zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań;

  5)   zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;

  6)   zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne
       dziecka;

  7)   umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi
       inaczej.

Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka współpracują z ośrodkiem adopcyjnym, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.

KTO MOŻE PEŁNIĆ FUNKCJĘ RODZINY ZASTEPCZEJ

Pełnienie funkcji rodziny zastępczej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które:

  1)   dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;

  2)   nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im
        ograniczona ani zawieszona;

  3)   wypełniają obowiązek alimentacyjny - w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do
        nich wynika z tytułu egzekucyjnego;

  4)   nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;

  5)   są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone
        zaświadczeniami o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny
        zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka, wystawionymi przez lekarza
        podstawowej opieki zdrowotnej;

  6)   przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

  7)   zapewnią odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku
        zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb, w tym:

             a)  rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,

             b)  właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,

             c)  wypoczynku i organizacji czasu wolnego.

Pełnienie funkcji rodziny zastępczej niezawodowej lub zawodowej oraz prowadzenie rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.

W przypadku rodziny zastępczej niezawodowej co najmniej jedna osoba tworząca tę rodzinę musi posiadać stałe źródło dochodów.

Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka sprawujący pieczę zastępczą nad dzieckiem mogą czasowo, za zgodą starosty, sprawować pieczę zastępczą nad tym dzieckiem poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Sprawowanie pieczy zastępczej nad dzieckiem może być czasowo powierzone, za zgodą starosty, rodzinie zastępczej lub prowadzącemu rodzinny dom dziecka, którzy nie zamieszkują na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku gdy rodzina zastępcza lub prowadzący rodzinny dom dziecka sprawują pieczę zastępczą nad rodzeństwem tego dziecka.

WSPÓŁFINASOWANIE PRZEZ GMINĘ POBYTU DZIECKA W PIECZY ZASTĘPCZEJ

W przypadku umieszczenia dziecka w rodzinie zastępczej albo w rodzinnym domu dziecka gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w wysokości:



       1) 10% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w pierwszym roku pobytu

           dziecka

           w pieczy zastępczej,

       2) 30% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w drugim roku pobytu dziecka
     w  pieczy zastępczej,

        3) 50% wydatków na opiekę i wychowanie dziecka – w trzecim roku i następnych

            latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej.

W przypadku umieszczenia dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej, regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej lub interwencyjnym ośrodku preadopcyjnym gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem go po raz pierwszy w pieczy zastępczej ponosi odpowiednio wydatki w wysokości:



       1) 10% w pierwszym roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,

       2) 30% w drugim roku pobytu dziecka w pieczy zastępczej,

       3) 50% w trzecim roku i następnych latach pobytu dziecka w pieczy zastępczej.

– średnich miesięcznych wydatków przeznaczonych na utrzymanie dziecka albo środków finansowych na utrzymanie dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego oraz środków finansowych na bieżące funkcjonowanie tej placówki (art. 191 ustawy).

Przepisów powyższych nie stosuje się w przypadku gdy dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej przed dniem 1 stycznia 2012 r. (art. 238 ustawy).
rejestr zmian